Co zrobić w przypadku nieautoryzowanego próbkowania dźwięku
Samplowanie dźwięku lub samplowanie muzyki jest obecnie szeroko stosowaną techniką polegającą na elektronicznym kopiowaniu fragmentów dźwięku, często w zmodyfikowanej formie, w nowym utworze (muzycznym), zwykle przy pomocy komputera. Jednak fragmenty dźwięku mogą podlegać różnym prawom, w wyniku czego nieuprawnione pobieranie próbek może być niezgodne z prawem.
Sampling wykorzystuje istniejące fragmenty dźwiękowe. Kompozycja, tekst, wykonanie i nagranie tych fragmentów dźwiękowych mogą podlegać prawu autorskiemu. Kompozycja i tekst mogą być chronione prawem autorskim. (Nagranie) wykonania może być chronione prawem pokrewnym wykonawcy, a fonogram (nagranie) może być chroniony prawem pokrewnym producenta fonogramu. Artykuł 2 dyrektywy UE o prawie autorskim (2001/29) przyznaje autorowi, wykonawcy i producentowi fonogramu wyłączne prawo do reprodukcji, które sprowadza się do prawa do zezwalania lub zakazywania reprodukcji chronionego „obiektu”.
Autorem może być kompozytor i/lub autor tekstów, piosenkarze i/lub muzycy są zazwyczaj artystą wykonującym (artykuł 1 pod a ustawy Neighbouring Rights Act (NRA)), a producentem fonogramu jest osoba, która wykonuje pierwsze nagranie lub zleca jego wykonanie i ponosi ryzyko finansowe (artykuł 1 pod d ustawy NRA). Kiedy artysta pisze, wykonuje, nagrywa i wydaje własne piosenki pod własnym zarządem, te różne strony są zjednoczone w jednej osobie. Prawa autorskie i towarzyszące prawa są wówczas w rękach jednej osoby.
W Holandii dyrektywa o prawach autorskich została wdrożona w ustawie o prawach autorskich (CA) i NRA, między innymi. Sekcja 1 CA chroni prawo autora do reprodukcji. Ustawa o prawach autorskich używa terminu „reprodukcja” zamiast „kopiowanie”, ale w praktyce oba terminy są podobne. Prawo do reprodukcji artysty wykonawcy i producenta fonogramu jest chronione odpowiednio przez sekcje 2 i 6 NRA. Podobnie jak dyrektywa o prawach autorskich, przepisy te nie definiują, co stanowi (pełną lub częściową) reprodukcję.
Dla przykładu: Artykuł 13 ustawy o prawie autorskim stanowi, że „wszelkie całkowite lub częściowe przetwarzanie lub imitacja w zmienionej formie”” stanowi reprodukcję. Tak więc reprodukcja obejmuje więcej niż kopię 1 na 1, ale nie jest jasne, jakie kryterium należy zastosować do oceny przypadków granicznych. Ten brak jasności miał wpływ na praktykę próbkowanie dźwięku przez długi czas. Wybrani artyści nie wiedzieli, kiedy ich prawa były naruszane.
W 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wyjaśnił to częściowo w Pelham orzeczenie, w następstwie pytań wstępnych podniesionych przez niemiecki Bundesgerichtshof (BGH) (TSUE 29 lipca 2019 r., C-476/17, ECLI:EU:C:2019:624). TSUE stwierdził między innymi, że próbka może być reprodukcją fonogramu, niezależnie od jej długości (pkt 29).
Dlatego też próbka trwająca jedną sekundę może również stanowić naruszenie. Ponadto orzeczono, że „jeżeli, korzystając z wolności wypowiedzi, użytkownik dokonuje transkrypcji fragmentu dźwięku z fonogramu do wykorzystania w nowym utworze, w zmienionej, nierozpoznawalnej dla ucha formie, takie użycie nie powinno być uznane za „zwielokrotnianie” w rozumieniu art. 2 lit. c) dyrektywy 2001/29′ (paragraf 31, sentencja podpunkt 1).
Dlatego jeśli próbka została zmontowana w taki sposób, że pierwotnie przejęty fragment dźwięku nie jest już rozpoznawalny dla ucha, nie ma mowy o reprodukcji fonogramu. W takim przypadku zgoda na próbkowanie dźwięku od odpowiednich posiadaczy praw nie jest konieczna.
Po ponownym skierowaniu sprawy przez TSUE, BGH wydał 30 kwietnia 2020 r. orzeczenie w sprawie Metal z Metalem IV, w którym określono ucho, dla którego próbka musi być nierozpoznawalna: ucho przeciętnego słuchacza muzyki (BGH 30 kwietnia 2020 r., I ZR 115/16 (Metal z Metalem IV), ust. 29). Mimo że orzeczenia TSUE i BGH dotyczą praw pokrewnych producenta fonogramu, prawdopodobne jest, że kryteria sformułowane w tych orzeczeniach mają zastosowanie również do naruszenia przez samplowanie dźwięku praw autorskich i praw pokrewnych wykonawcy.
Prawa autorskie i prawa pokrewne wykonawcy mają wyższy próg ochrony, więc odwołanie się do praw pokrewnych producenta fonogramu będzie w zasadzie skuteczniejsze w przypadku domniemanego naruszenia przez próbkowanie dźwięku. Na przykład w przypadku ochrony praw autorskich fragment dźwięku musi kwalifikować się jako „własna twórczość intelektualna”. Nie ma takiego wymogu ochrony w przypadku ochrony praw pokrewnych producenta fonogramu.
Co do zasady jest zatem naruszeniem prawa do zwielokrotniania, jeśli ktoś próbki a dźwięk w sposób rozpoznawalny dla przeciętnego słuchacza muzyki. Jednak art. 5 dyrektywy o prawie autorskim zawiera kilka ograniczeń i wyjątków od prawa do zwielokrotniania w art. 2 dyrektywy o prawie autorskim, w tym wyjątek cytatu i wyjątek dotyczący parodii. Próbkowanie dźwięku w normalnym kontekście komercyjnym zazwyczaj nie jest objęte tym zakresem ze względu na surowe wymogi prawne.
Ktoś, kto znajdzie się w sytuacji samplowania swoich fragmentów dźwięku, powinien zatem zadać sobie następujące pytanie:
- Czy osoba pobierająca próbki ma na to pozwolenie od odpowiednich posiadaczy praw?
- Czy próbka została zmodyfikowana tak, aby była nierozpoznawalna dla przeciętnego słuchacza muzyki?
- Czy próbka podlega wyjątkom lub ograniczeniom?
W przypadku domniemanego naruszenia można podjąć następujące działania:
- Wyślij wezwanie do zaprzestania naruszenia.
- Logiczny pierwszy krok, jeśli chcesz, aby naruszenie zostało przerwane tak szybko, jak to możliwe. Zwłaszcza jeśli nie szukasz odszkodowania, ale chcesz po prostu zaprzestać naruszenia.
- Negocjuj z domniemanym sprawcą naruszenia w celu jasny próbka.
- Może być tak, że domniemany sprawca nie naruszył umyślnie, a przynajmniej bez zastanowienia, czyichś praw. W takim przypadku domniemany sprawca naruszenia może zostać pozwany i wyjaśnić, że doszło do naruszenia. Stamtąd można negocjować warunki udzielenia zgody posiadaczowi praw na pobieranie próbek. Na przykład posiadacz praw może zażądać przypisania, odpowiedniego wynagrodzenia lub tantiem. Ten proces udzielania i uzyskiwania zgody na pobieranie próbek jest również nazywany luz. W normalnym toku zdarzeń proces ten ma miejsce przed wystąpieniem jakiegokolwiek naruszenia.
- Wytoczenie powództwa cywilnego przeciwko domniemanemu sprawcy naruszenia.
- Powództwo można skierować do sądu z powodu naruszenia praw autorskich lub praw pokrewnych. Na przykład można twierdzić, że druga strona działała niezgodnie z prawem, naruszając (art. 3:302 holenderskiego kodeksu cywilnego), można dochodzić odszkodowania (art. 27 CA, art. 16 ust. 1 NRA) i zysku może zostać przekazany (art. 27a u.o., art. 16 ust. 2 KOR).
Prawo & More chętnie pomoże Państwu w przygotowaniu listu z żądaniem, negocjacjach z domniemanym naruszycielem i/lub wszczęciu postępowania prawnego.